De inzet van loose parts

‘Loose parts’ is een hippe term in het kleuteronderwijs. Op Facebook vind je meerdere pagina’s vol inspiratie met betrekking tot loose parts, er bestaan boeken met ideeën (e.g. Beloglovsky & Daly, 2014) en op Google staan talloze zoekhits. Wat wordt onder de term ‘loose parts’ verstaan en is het verstandig om de trend in te zetten of voort te zetten in de kleuterklas? 

Wat zijn loose parts?

Loose parts worden ook wel losse stukjes, losse dingen en open einde materialen genoemd. Ze kunnen van alles zijn, zoals lege koffiecupjes, elastieken, taartvormen, bloemblaadjes, keukenrollen en autobanden. Zoals qua type materialen van alles mogelijk is, zo zijn ook qua type spel de mogelijkheden legio. Kinderen kunnen aan de materialen voelen, ermee experimenteren, het mooi rangschikken, ermee bouwen en de materialen kunnen gebruikt worden bij rollenspel.

Ontstaan van de term

De benaming ‘loose parts’ komt de laatste tijd veel voorbij, maar de term bestaat al langer. In 1972 introduceert de architect Simon Nicholson de theorie van loose parts. Nicholson vindt het niet reëel dat in de maatschappij het beeld bestaat dat slechts een handjevol mensen creatief is. Hij beschrijft dat omgevingen (e.g. de schoolomgeving) schoon en statisch zijn en er nauwelijks mogelijkheden zijn om te spelen. Nicholson wil met zijn artikel benadrukken dat veel mensen in potentie creatief zijn. Wanneer loose parts op een speelplaats geïntroduceerd worden, zijn de mogelijkheden volgens Nicholson eindeloos. De creativiteit die de kinderen hier ontwikkelen, komt volgens hem later van pas in de maatschappij. 

Wetenschappelijk bewijs?

Zijn idee komt steeds meer tot uiting in het huidige kleuteronderwijs en leerkrachten zijn vindingrijk bij het verzamelen van materialen. Maar heeft het inderdaad zin? In 2017 publiceren Gibson, Corneli en Gill een reviewstudie over de invloed van spel met loose parts op de ontwikkeling van kinderen. Uit de studie blijkt dat kinderen tijdens spel met loose parts fysiek actief zijn. Er is echter geen bewijs dat het spel met loose parts invloed heeft op de cognitieve, sociale of emotionele ontwikkeling van kinderen.

Praktische tips

Dit betekent niet dat loose parts verbannen moeten worden uit de kleuterklas, maar het is wel van belang om er kritisch naar te kijken. Je kunt jezelf afvragen wat jouw doel is met de loose parts en vervolgens het spel van de kinderen observeren. Wanneer je bijvoorbeeld de creativiteit van kinderen wilt stimuleren of de betrokkenheid van kinderen bij het spel wilt vergroten, kun je observeren of dit inderdaad gebeurt. Wellicht zijn er andere materialen nodig of is er meer begeleiding van jou als leerkracht nodig om het doel te bereiken?

Hangen loose parts in jouw klas als los zand aan elkaar hangen of functioneren deze juist als mooie bouwstenen bij spel? Loose parts zijn materialen met een open einde, en probeer ervoor te zorgen dat ze hun doel niet voorbij schieten.

Referenties

Beloglovsky, M., & Daly, L. (2014). Loose Parts: Inspiring play in young children. St Paul, Verenigde Staten: Redleaf Press.

Gibson, J., Cornell, M., & Gill, T. (2017). A systematic review of research into the impact of loose parts play on children’s cognitive, social and emotional development. School Mental Health: A Multidisciplinary Research and Practice Journal, 9(4), 295-309. https://doi.org/10.1007/s12310-017-9220-9

Nicholson, S. (1972). The Theory of Loose Parts, An important principle for design methodology. Studies in Design Education Craft & Technology, 4(2). Geraadpleegd op https://ojs.lboro.ac.uk/SDEC/article/view/1204